Hẳn nhiều người trong chúng ta đã từng nghe đến cụm từ “tilting” (trả thù) vốn thường được dùng trong trò đánh bài poker. Tuy vậy, thuật ngữ này cũng liên quan đến giao dịch và thị trường tài chính. Không những vậy, tâm lý giao dịch trả thù thậm chí còn có thể khiến cả người mới vào thị trường lẫn trader chuyên nghiệp thua lỗ nếu không kiểm soát được tâm lý và cảm xúc tiêu cực.
Vậy tâm lý trả thù chính xác là gì? Tâm lý này thường xuất hiện khi một nhà giao dịch bị mất quyền kiểm soát đối với chiến lược giao dịch của mình, dẫn đến thiệt hại. Tâm lý giao dịch trả thù xuất hiện trong một số hoàn cảnh đặc trưng nhưng anh em có nhiều phương pháp giúp ngăn chặn tâm lý trả thù hoặc phục hồi lại trạng thái cân bằng nếu tâm lý đó đã diễn ra.
Trong bài viết hôm nay, ta sẽ đào sâu phân tích hiện tượng tâm lý đã khiến hàng triệu nhà giao dịch trên toàn thế giới thua lỗ dù phong cách, kiến thức và kỹ năng giao dịch khác nhau.
Thuật ngữ này chủ yếu đề cập đến tình huống khi một nhà giao dịch thực hiện hành động thị trường trong trạng thái kích động mạnh hoặc dao động lung lay. Tình huống này khiến mọi người cảm thấy ức chế và thường đưa ra quyết định không được sáng suốt. Hiện tượng này còn được gọi là tâm lý giao dịch “tilting”.
Đồng thời, còn có một kiểu tâm lý tilt thụ động khi nhà giao dịch e sợ không dám thực hiện lệnh thị trường. Nói cách khác, tâm lý tiêu cực này khiến một số cá nhân e ngại khi tham gia thị trường hay thậm chí không dám vào lệnh. Trạng thái này có khả năng dẫn đến những hành động giá thiếu kiểm soát, gây ra hậu quả và thiệt hại lớn.
Để hiểu kỹ khái niệm tâm lý trả thù, bạn có thể nhớ lại cuộc cãi nhau gần đây nhất với người mình yêu quý. Trận cãi vã gây ra cảm giác thất vọng hay thậm chí nổi giận, và điều này chắc chắn sẽ dẫn đến tâm lý giao dịch thiếu kiểm soát dẫn đến khó lòng quản trị rủi ro hợp lí.
Giao dịch trả thù có thể bắt nguồn từ một số xúc tác nguồn. Ngoài ra, tâm lý trả thù thậm chí còn có khả năng hình thành sau một chuỗi giao dịch thành công. Nó cũng có thể nảy sinh bất ngờ khiến nhà giao dịch đối mặt với hai rắc rối chính hoặc tác dụng phụ sau:
Lưu ý: càng thua lỗ nhiều thì càng có khả năng xảy ra hiện tượng tilting.
Tâm lý tilting có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân có tính chất tài chính hoặc cảm xúc tùy thuộc vào loại tài sản cũng như chiến lược giao dịch:
Tâm lý lo lắng sợ hãi của nhà giao dịch cũng có thể là nguyên nhân. Chú ý rằng giao dịch không dành cho tất cả mọi người hay ít nhất nó đòi hỏi kiến thức cơ bản được đào tạo thông qua các hội thảo và webinar về giao dịch cũng như thực chiến.
Các bước để hồi phục hoặc ngăn ngừa tâm lý trả thù tùy vào việc nhà giao dịch đã từng gặp trường hợp như vậy hay chưa. Cách duy nhất để tránh những hậu quả không mong muốn là kiểm soát cảm xúc giao dịch cũng như tuân thủ chiến lược giao dịch cho dù điều gì có xảy ra đi nữa. Trên thực tế, việc này cũng tương đối thách thức. Ta phải tìm ra một cơ chế ngăn ngừa mạnh mẽ. Một ý hay chính là nghỉ ngơi ngắn giữa các phiên giao dịch dài. Các bài tập thể chất và hít thở sâu, thiền hợp lí và một số phương pháp kiểm soát hành vi toàn diện khác có thể hữu ích.
Bài viết này không chứa và không nên được hiểu là chứa lời khuyên đầu tư, khuyến nghị đầu tư, đề nghị hoặc chào mời cho bất kỳ giao dịch nào trong các công cụ tài chính. Trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào, bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ các cố vấn tài chính độc lập để đảm bảo bạn hiểu được các rủi ro.
